Het is alweer een paar weken geleden dat het werkbezoek van Tweede-Kamer leden en Staten Leden 7 november 2022 op Terschelling plaatsvond. Graag blikken we daar op terug. 
Op uitnodiging van de Terschellinger Ondernemers Vereniging (TOV) reisde ca. dertig landelijke, provinciale en lokale politici af naar Terschelling waar een uitgebreid dag- en avondprogramma op hen wachtte. Tevens waren de ondernemers verenigingen van alle eilanden vertegenwoordigd. De insteek van de dag was helder, namelijk de lobby van Waddeneilanden voor een 'Status Aparte'.

Op bezoek bij ondernemers

Gedurende de dag stonden bezoeken aan verschillende ondernemers op de agenda. De dag begon met een bezoek aan Maatschap Kuipers-de Bruin, een melkveebedrijf te Hoorn. Hier werd gesproken over de bestaande problematiek rondom stikstof en de obstakels die boeren op de Waddeneilanden tegenkomen.

Jonge agrariër Corné Zorgdrager sprak over de weidevogels en biologisch boeren. Hij torende boven de groep uit door in de voorlader van een trekker te staan.

De weg vervolgde zich naar Oosterend waar Melis de Vries van Terschelling Recreatie de gasten ontving. Op vakantiepark Tjermelân werd gesproken over duurzaam toerisme. Terschelling Recreatie heeft al vele aanpassingen gedaan om duurzamer te ondernemen en is nog altijd aan het innoveren.
Ook Martien Verduyn van Camping Landzicht is aanwezig om namens de Terschellinger Campinghouders Vereniging te vertellen over wat er bij komt kijken om een camping op het eiland te runnen.

Melis de Vries sprak over duurzaam ondernemen op Vakantiepark Tjermelân.

Na een stevige lunch werd de weg vervolgd naar IslandWoods, waar Terschellinger hout wordt verwerkt tot meubels en bouwmaterialen. In de opslagloods waren verschillende ondernemers te gast om te vertellen over onderwerpen als huisvesting voor eilander jeugd, gezinnen en personeel. Aan de hand van concrete cijfers over de verhouding van natuur tot ruimte voor bouwen en ondernemen, werd aangegeven hoe klein de uitwijk mogelijkheden op het eiland zijn. Deze cijfers ondersteunen het verhaal van Johan Haarsma, eigenaar van een schildersbedrijf en lid van TOV. Hij ging in op de problemen rondom huisvesting van personeel en hun gezinnen, die zonder beschikbare ruimte en door de hoge prijzen voor bestaande bouw geen kans hebben om op het eiland te blijven. Zonder blijvend personeel kunnen veel eilander ondernemingen niet of nauwelijks draaien. Er kwam een goede discussie op gang over de situatie op de andere Waddeneilanden en de situatie vergeleken met het vaste land. 

Pieter de Jong sprak over de werkzaamheden van IslandWoods in de loods.

Het laatste gedeelte van het programma vond plaats op het industrieterrein van West-Terschelling, waar een bezoek aan de Jutfabriek en Kaasmakerij de Terschellinger op de planning stonden. 
De Jutfabriek wordt gerund door vrijwilligers die zich hard maken voor het verminderen van plastic afval. Van bestaand plastic dat aanspoelt op Terschelling maken ze items als onderzetters en plantenpotten, en ze geven workshops aan jong en oud om bewustzijn over plastic en vervuiling van de zee te vergroten.

Ivo Wiersma en Vincent Kooijman spraken over de Jutfabriek, de aanwezige machines en de verwerking van aangespoeld plastic.

De Kaasmakerij krijgt melk van diverse boeren op Terschelling. Van biologische melk wordt de bekende "Terschellinger" gemaakt, en van gangbare melk wordt een vrij nieuwe kaas de "Schylger" geproduceerd. Voor de Schylger kaas is de ambitie meer te gaan produceren en te verkopen, zodat van alle gangbare boeren hun melk op Terschelling blijft en er minder tot geen vervoer naar het vaste land nodig is. Ook de Kaasmakerij heeft te maken met grote problematiek rondom huisvesting van personeel, waardoor mensen van het vaste land aannemen niet mogelijk is. Momenteel is er nog maar één kaasmaker in de fabriek werkzaam, terwijl dit eigenlijk door minimaal vier personen gedaan moet worden. Zonder een oplossing voor (tijdelijk) personeel kan er niet voldoende geproduceerd worden en is uitbreiden nog lang niet aan de orde. 

Jan Willem Zijlstra en Martine Stremler vertelde over de Kaasfabriek en de productie.

Avondprogramma

De onderwerpen die tijdens de dag besproken werden vormde de basis voor het debat tijdens het avondprogramma. Door middel van 5 pitches werden discussies gestart over de onderwerpen ‘Toekomstbestendig Ondernemen', ‘Circulaire Economie', ‘Wonen en Leven', ‘Optimaal
bereikbaar en Verbonden' en ‘Duurzame Energie' op de Wadden. Het debat vond plaats onder leiding van Jort Kelder, een bekende "bewoner" van Terschelling. Op het podium zaten Tjeerd de Groot (Tweede-Kamerlid D66), Avine Fokkens (Gedeputeerde Provinsje Fryslân), Romke de Jong (Tweede-Kamerlid D66), Jochem Knol (Statenlid GrienLinks) en Attje Meekma (CDA). 

Burgemeester van Terschelling Caroline van de Pol opende het debat.

Windmolens

De heer Van Schie pitchte tijdens het debat namens Terschelling Energie, de eerste groene energie coöperatie van het eiland. Door de vergrote vraag naar stroom raakt de bestaande "Wadkabel" overbelast. Om de gevolgen van dien te beperken is een tweede kabel nodig. Gezien de hoge kosten en lage prioriteit is het van belang dat er wordt gekeken naar alternatieven. Zo kwam Van Schie met de optie om windmolens te plaatsen. Een kwestie die jarenlang niet wenselijk leek vanuit de Provincie. Echter bleek de mening van onder andere Gedeputeerde Fokkens daar milder over te zijn dan gedacht: "We zijn niet gelijk voor om her en der windmolens te plaatsen, maar windmolens moeten kunnen. Dat staat in ons verkiezingsprogramma". 
Ook de andere aanwezige politici gaven aan niet direct tegen het plaatsen van windmolens te zijn. 
Daarmee komen er nieuwe mogelijkheden in zicht voor de energievoorzieningen op de Waddeneilanden. 

Regiodeal

Het verkrijgen van een 'Status Aparte' is wenselijk, maar burgemeester Michiel Schrier stelt dat de Regiodeal krijgen al een eerste stap in de goede richting is. Of dit het geval is, weten we in februari 2023. Meer informatie over de Regiodeal lees je op De Waddeneilanden vragen Regio Deal aan | Samenwerkingsverband De Waddeneilanden.